Herdenken en vieren doen we ieder jaar op 4 en 5 mei. Dat herdenken doen we niet alleen op de Waalsdorper vlakte met de klanken van de Bourdonklok of met de nationale dodenherdenking op de Dam. Ook in Heel wordt stilgestaan bij de inwoners die zijn omgebracht of omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Vijf jaar onderdrukking
Op 4 mei 1945 werd, op de Lüneburger Heide in Duitsland, de onvoorwaardelijke overgave geaccepteerd van alle Duitse troepen in Nederland, noordwest-Duitsland, Helgoland en Denemarken. In Nederland tekenden de Duitsers op 5 mei 1945 de capitulatie. Dat gebeurde, in Hotel De Wereld, in Wageningen. Ons land was daarmee bevrijd van vijf jaar Duitse overheersing. Daarom herdenken wij 4 mei en vieren we 5 mei.
Het eerste vuurgevecht
Het eerste officiële vuurgevecht tussen Nederlandse en Duitse militairen op Nederlandse bodem vond plaats op de Kapellerlaan in Roermond, in de nacht van 9 op 10 mei 1940. Duitse militairen vermomd als Nederlandse soldaten probeerden de Maasbrug in Roermond in handen te krijgen. Dat mislukte en de Nederlandse militairen bliezen om 3.50 uur de brug op. Tien minuten later begon de grote Duitse aanval.
De eerste Duitser in Heel
De Duitsers begonnen meteen met het inrichting van verbindingsposten en één ervan was gepland in Heel. Daarom legden de Duitsers vanaf Roermond een telefoonkabel aan. Omdat de lijn niet werkte werd een luitenant erop uit gestuurd om te kijken wat er aan de hand was. Hij leende fietsen en samen met een soldaat ging hij op pad. Hij ontdekte dat de kabel niet tot Heel was doorgetrokken omdat de kabelleggers te weinig kabel hadden meegenomen. Hij besloot door te fietsen naar de legerstaf in Heel om te kijken hoe ze het probleem konden oplossen. Daar kreeg hij van een inwoner te horen dat er nog geen Duitsers in het dorp waren geweest. Tot zijn verbazing vertelde die inwoner hem dat in plat Duits. Daarop fietsten de twee terug naar Roermond.
In verzet
Na de heftige meidagen werd het weer rustig in Limburg en de rest van Nederland. Vanaf 1942 ging het verzet echter steeds zwaardere aanslagen plegen. Dit leidde weer tot vergeldingsacties van de Duitsers. Het verzet ging zich daarop steeds beter organiseren.
Willem Heber
Ook Willem Heber uit Heel sloot zich aan bij het verzet, samen met zoon Jan en de buren Lambert en Mathieu Rutten. Willem en zijn vrouw Bet hielpen Franse parachutisten om uit handen van de Duitsers te blijven. Na acties in bezet gebied werden die geholpen bij de terugkeer naar hun vaderland. Ook hielden ze ruim 20 onderduikers verspreid in de bossen verstopt en zorgden ze ervoor dat die iedere dag te eten hadden.
In één van de geïmproviseerde kampjes hield een onderduiker een dagboek bij. Hij werd opgepakt en in z’n dagboek stond de familie Heber en Rutten als onderduikadres genoemd. Op 17 september 1943, in de vroege ochtend, werden Willem Heber en Mathieu Rutten opgepakt. Via de kampen Amersfoort, Vught en Dachau ging Willem op 17 augustus 1944 naar het concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk. Hij overleed daar op 25 maart 1945. Waarschijnlijk werd hij vergast.
Onderscheiden en monument
Na de oorlog krijgt Willem (postuum) en zijn vrouw Bet een onderscheiding van de Franse regering vanwege hun hulp aan de Franse militairen. Ook werd in 1947, voor Willem en voor de eveneens in een concentratiekamp gestorven Mathieu Rutten, een monument opgericht aan de Dorpsstraat. Het draagt het opschrift: “Gevallen voor vrijheid en recht”.
Herdenken en vieren
Jaarlijks is er op 4 mei bij dit monument een herdenking voor de inwoners uit Heel die tijdens de Tweede Wereldoorlog gevallen zijn voor vrijheid en recht.
Ook dit jaar worden er bloemen gelegd, o.a. door de werkgroep “Oorlogsmonumenten” van Heemkring Heel.
En op 5 mei, dan vieren we onze vrijheid.
Bron: foto’s, video en tekst Heemkring Heel.