De geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog is bijna vergeten. Niemand denkt er meer aan. Alleen tachtigjarigen en ouder, die de oorlog hebben meegemaakt, zien parallellen en tendenzen, in neo-nazisme en dictatuur van het bestuur, die in de huidige tijd weer de kop opsteken. Dat was voorspeld. De ouderen praten er daarom nooit over.
Peter Hamans in Horn heeft een gat geslagen in de huidige onwetendheid. Mede als waarschuwing, dat het nooit meer zo erg zal zijn als toen. Opdat het nooit meer oorlog zal zijn. En opdat niemand het vergeet.
Peter is journalist, oud-collega van het Limburgs Dagblad. Hij heeft in eigen beheer een boek geschreven en vorige maand uitgegeven, over de oorlogsmisdadiger Hans Loyen in zijn dorp. Loyen werd in 1976 aangehouden en daarna berecht, veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf. Het boek: “De Beul van Bobruisk”, over Loyen, beleefde deze maand al de tweede druk.
Belangstelling voor oorlogsgeschiedenis, de wandaden, de misdadigers en kampbeulen is er nog steeds en leeft weer op. Men ziet gelijkenissen met abominabele wantoestanden en misdaden die in verre landen aan de orde van de dag zijn en die tot ons komen via de media.
Peter Hamans heeft langdurig research gepleegd en met de precisie van een horlogemaker. Hij evenaarde daarmee het vakmanschap van zijn en mijn collega bij het Limburgs Dagblad Jan van Lieshout uit Echt, die in de zeventiger jaren schokkende boeken en artikelen schreef in het Limburgs Dagblad, over oorlogsmisdaden en gruwelen die vanuit Limburg zijn gepleegd.
Loyen leefde onder andere in Horn, Haelen, Heythuysen en Roermond.
Hij zwierf gedurende de oorlog als SS’er in diverse kampen met een moorddadig regime. Hamans heeft het gehele wezen van de oorlogsmisdadiger en kampbeul met een schokkende, verbijsterende zorgvuldigheid blootgelegd. De angst, de spanning en de onmenselijkheid van de oorlog dalen bij het lezen van het boek over de toeschouwer neer.
Niettemin volg je de activiteiten en gedachtengangen, de instinctieve gedragingen en reacties, als lezer met adembenemende interesse.
De indruk ontstaat, dat Loyen gek geweest moet zijn. Toch was hij dat niet, zo is vastgesteld. Hamans concludeert zelf in zijn boek, dat nooit is vastgesteld wie de mens was, die de zwaarste oorlogsfeiten heeft begaan.
De misdadiger Loyen was een complexe mens, die zijn wandaden heeft begaan in tot het uiterste doorgevoerde volgzaamheid van het gezag. Dat is bij velen in Limburg per traditie ingebakken. In andere provincies zou men zich aan de overheersing onttrokken hebben. Door sociale onrust, lijdelijk verzet en sabotage.
Loyen wilde niet alleen uiterst gehoorzaam volgen, maar het allemaal nog veel “beter” doen. En daardoor opvallen.
Het boek van Peter is een relaas tot en met de perfectie uitgezocht en uitgevoerd, dat je perplex doet staan. En waar de gedachten die het boek bij je als lezer oproept, pas na dagen weer van je afvallen.
Het is een uitzonderlijk goed werk dat Peter heeft gedaan.
Daarvoor is een compliment voor de degelijkheid en leesbaarheid, betrouwbaarheid en nieuwswaarde van zijn inspanningen beslist op zijn plaats.
Het boek is te bestellen bij de boekhandel en op het Internet